10. SINIF FİZİK DÖNEM ÖDEVİ
ELEKTRİKLE ÇALIŞAN ALETLER
Ampul
Elektrik akımıyla temas ettiğinde akkor durumuna gelerek ışık yayan içinde argon gazı bulunan armut biçimli cam şişedir. Ampulün içinde çok ince biçimde tasarlanmış filaman adı verilen, genelde volfram tungsten metalinden yapılmış, iki ince destek çubuğu ile tutulmakta olan bir tel bulunur. Bu telden geçen elektrik akımı bu teli aşırı derecede ısıtır (yaklaşık 3000 °C) ve sonuç olarak tel ışık yaymaya başlar. Ampul, Thomas Edison tarafından icat edilmiştir.
Elektrikli süpürge
Ortamdaki katı ve sıvı maddeleri emip uzaklaştırmaya yarayan bir ev aletidir. Toz çeken ilk süpürge 1906 yılında Robert Bimm tarafından Birum adıyla Fransa’da yapıldı. Bu, pompayla işleyen bir el süpürgesiydi. Tozun toplandığı kısım kova, toz torbası, boru, vb. biçiminde olabiliyordu. Çok geçmeden yerini elektrik motoru ve fandan oluşan bugünkü elektrikli süpürgelere bıraktı.
Mikser
Mutfakta kullanılan elektrikli veya mekanik düzenekli karıştırıcılardır.
Elektrikli fırın ve ısıtıcılar
Elektrik enerjisini ısı enerjisi şekline çevirip çalışırlar. Bunlarda bir direnç teli (rezistans) vardır. Tel genellikle krom-nikel alaşımında bir elemandır. Bu tel, fırının veya sobanın uygun yerine genellikle tuğlaların içine yerleştirilir. Tüp rezistanslı, kuvars sobalar da revaçta olan ısıtıcılardandır.
Ütü
Kumaşların kırışıklıklarını düzeltmek için kullanılan alet. Ütünün icadı 17. Yüzyıl başlarına kadar dayanmaktadır. İlk başlarda giysileri düzleştirmek için ısıtılmış ağır taşlar kullanılırken daha sonra saplı düz demir plakalar ateşte ısıtılmaya başlandı. Bu yöntemle ısının uzun süre korunamaması yüzünden demir plakaları oyarak içlerini kömür közüyle doldururlardı. Kor halinde kömür konularak ısıtılan bu ütüler ise oldukça ağır idi.1888’de ABD’li Henry Seely elektrikli ütüyü icat etti. İki çubuk karbon arasında kurduğu kablolu elektrik köprüsüyle demirin ısınmasını sağlıyordu. Ütüleme, ayrıca elbise parazitlerini öldürerek hijyen sağlama operasyonunda kullanılır. 1905’te ilk kez son derece hafif elektrikli ütü piyasaya sürüldü.
Çamaşır makinesi
1908’de Alva John Fisher tarafından icat edildi. Makinenin içine yatay olarak yerleştirilmiş metal tambura kirli çamaşırlar konuluyordu. Tambur, elektrik yardımıyla döndürülüyor ve hareket sırasında çamaşırlar sürekli suyla temas ederek temizlenmiş oluyordu. İlk kurutuculu çamaşır makinesi ise 1924’te üretildi.
Bulaşık makinesi
Evlerde bulaşıkları daha hızlı ve ekonomik olarak yıkamak, yaşam standardını arttırmak için üretilmiş bir alettir. Patenti 1880 yılında Joel Houghton tarafından alınmıştır. İçinde bulunan döner su fıskiyeleri ile deterjanlıktan aldığı deterjanı bulaşıkların üstüne püskürtmektedir. Bulaşıkların temizlenmesini sağlayan ana bileşen, deterjanlarındaki kir ve leke çözücü enzimlerdir. Bu enzimlerin çalışması için gerekli olan ısıyı, musluktan aldığı suyu ısıtan makine sağlar. Bu makineyi 1880’li yıllarda ABD’li Josephine Cochrane icat etmiştir.
Buzdolabı
Buhar sıkıştırma yöntemiyle çalışan, gıdaların soğuk tutularak uzun zaman muhafaza edilmesini sağlayan soğutma makinesidir. Soğutmanın amacı kapalı bir mahalde, çevre sıcaklığının altında sıcaklıklar elde etmek ve bu düşük sıcaklığı sürekli olarak muhafaza etmektir. Ancak ısı sıcaktan soğuğa kendiliğinden akarken, tersine akış kendi kendine olmaz. İki sistem arasındaki dengeyi bozabilmek için enerji gereklidir. Günümüzde bu iş soğutucu makineler tarafından gerçekleştirilir. Soğutucu makineler çalışma prensiplerine ve çalıştıkları sıcaklık aralığına göre sınıflandırılırlar. Buzdolapları ise soğutucu makinelerin evlerde kullanılan tipidir. Evde kullanılmak amacıyla 1913 yılında Chicago’da yapıldı. Domelre marka bu buzdolabı, elektrikle çalışıyordu. Ahşap gövdesinin üzerinde kompresör tipi bir soğutucu vardı. Ev tipi ilk buzdolabı,1913 yılında ABD’nin Chicago kentinde üretildi. Gövdesi ahşaptan yapılan bu buzdolabının soğutucu aygıtı, dolabın tavanına konmuştu ve neredeyse yarısı kadardı.
Aspiratör
Gaz halindeki akışkanları emmeye ve istenilen ortamdan uzaklaştırmaya yarayan bir fan türüdür. Aspiratörlerden çeşitli evrelerde istifade edilmektedir. Mutfakta yemek kokularının giderilmesi için de kullanılmaktadır. Evlerde temizlik maksadıyla kullanılan elektrik süpürgeleri bir cins aspiratördür. Ayrıca, modern marangoz atölyelerinde toz ve talaşların atölye dışındaki depoya aktarılması işini yapan aspiratörler olduğu gibi, cerrahide ve tıpta kullanılan özel şekilde imal edilmiş aspiratörler de vardır.
Tost makinesi
İki metal parçanın menteşe aracılığı ile tutturulması ve arasında tost pişirilen bir çeşit mutfak aracıdır. Genellikle elektrikle çalışır ve alüminyum ya da teflondan yapılır. Eski Yunanlılar tost benzeri keklerini pişirmek için tost makinesine benzer bir alet kullanırlardı. İlk tost makinesi ise Hollanda ve Almanya’da 1300’lerde ortaya çıkmıştır. Bu zamanda insanlar iki uzun demir platformu birleştirip arasında ekmek kızartıyor veya tostlarını yapıyorlardı. Hatta bunu sanata çevirip tost makinelerini ülke armaları ve dini sembolleri işlemeye başlamışlardı. 1620’ lerde ise Hollandalılar tarafından Amerika’ya getirildi. Cornelius Swarthout adlı kişi 1869’da tost makinesinin ilk patentini aldı. Daha sonra demir dökümlü ve gaz ile çalışan bir makine geliştirdi. 1911 ’de ise General Electric bugünkü elektrikle çalışan tost makinesini icat etti.
Bilgisayar
Belirli komutlara göre veri işleyen ve depolayan bir makinedir. Bilgisayarlar çok farklı biçimlerde karşımıza çıkabilirler. 20. yüzyılın ortalarındaki ilk bilgisayarlar büyük bir oda büyüklüğünde olup, günümüz bilgisayarlarından yüzlerce kat daha fazla güç tüketiyorlardı. 21. yüzyılın başına varıldığında ise bilgisayarlar bir kol saatine sığacak ve küçük bir pil ile çalışacak duruma geldiler. Toplumumuz kişisel bilgisayarı ve onun taşınabilir eşdeğeri, dizüstü bilgisayarını, bilgi çağının simgeleri olarak tanıdılar ve bilgisayar kavramıyla özdeşleştirdiler. Günümüzde çok yaygın kullanılmaktadırlar. İlk bilgisayar 1948 yılında yapılmıştır.1930’lar ve 1940’lar boyunca bilgisayar uygulayımı gelişmeye devam etti ve sayısal elektronik bilgisayarın ortaya çıkışı ancak elektronik devrelerinin buluşundan (1937) sonra gerçekleşebildi.
Televizyon
Bir vericiden elektromanyetik dalga hâlinde yayınlanan görüntü ve seslerin, ekranlı ve hoparlörlü elektronik alıcılar sayesinde yeniden görüntü ve sese çevrilmesini sağlayan haberleşme sistemidir. Yayınlanan görüntü ve sesleri alıcıya ulaştıran elektronik cihaz da sistemin adı ile anılır. Televizyon 1923 yılında, John Logie Baird tarafından İngiltere’nin Hastings kasabasında icat edilmiştir. İlk televizyon görüntüsü ise yine Baird tarafından 1926 yılında yayınlanmıştır. Başlangıçta noktalar halinde ve titrek olan görüntülerin kalitesi Baird tarafından geliştirilmiştir. Baird’in televizyon sisteminde mekanik olarak döndürülen diskler kullanmasına karşın aynı dönemde Marconi - Emi sistemi gibi elektronik olarak işleyen rakip sistemler de üretildi.
Mutfak robotu
Chester A. Beach küçük, yüksek hızlı, az enerji harcayan genel elektrik motorları konusunda bir öncüydü ve az enerji harcayan, “minik beygirgücü” adını verdiği ilk elektrik motorunu 1905′te üretti. Elektrik motorlarının küçülmesi bir dizi yeni aygıtta kullanılmalarını sağladı ve Beach 1910′da patentli ilk elektrikli mutfak mikserini pazarlamak için Fred Osius ve L.H. Hamilton ile birlikte, Hamilton Beach Manifactoring firması kurdu. Bununla birlikte, iki yıl önce Hobart Manifacturing’den Herbert Johnson hamur yoğurmaya harcanan emekten tasarruf için bir fırıncı mikseri tasarlamıştı; çok amaçlı mutfak robotlarının önünü açan da mikserin bu ilk örneği olacaktı. Mikser o kadar popüler oldu ki, 1919′da firma, ev kullanımı için de H-5 Mixer adlı bir modelini Troy Metal Product adlı bir yan şirket üzerinden üretmeye başladı.
H-5, kendi sabit ayağı ve karıştırma kabıyla ev kullanımına yönelik ilk mikser; ayrıca çırpıcı ile kâsenin “gezegen hareketi” denilen bir özellikle zıt yönlerde döndüğü ilk örnektir. H-5 kısa süre sonra KitchenAid adını aldı; bugün hala güçlü bir markadır. 1930′larda Egmont Arens günümüzde tasarım klasikleri arasında kabul edilen daha küçük, daha zarif, daha hafif bir model tasarladı.1922′de Stephen J. Poplawski kâseye yukarıdan giren çırpıcı/mikser yerine, kâsenin dibinde dönen bir bıçak yerleştirerek ilk blender ı icat etti. Bir sonraki büyük adım 1948′de atıldı. Ken Wood bu tarihte ürettiği mikseri geliştirip 1950′de ilk çok amaçlı mutfak robotuna dönüştürdü: Çırpma, eleme, karıştırma, narenciye sıkma, öğütme, ezme, kıyma, soyma, dilimleme ve doğrama işlevlerini bir arada sunan Kenwood Chef. Modern, çok az yer kaplayan, son derece hafif ve ev tipi gıda işlemcilerin ilk örneği, Pierre Verdun’un 1971′de icat ettiği Magimix idi. Fransa’da büyük bir başarı yakalayamadıysa da, Cuisinart markasıyla ABD’de çok popüler oldu.
Saç kurutma makinesi
Saç kurutma makinesi elektrikli süpürge ve blenderin birleşiminden doğmuştur. 1910’larda elektrikli aletler icat edilir ve yaygınlaşırken, her alet ve makineye birçok işlevi yakıştırma çabası vardı. İlk elektrikli süpürge reklamlarında da saçını bu makine ile kurutan bir kadın resmi kullanılmıştı, süpürgenin emici özelliği kadar üfleyici özelliğinden de yararlanılması öneriliyordu. İlk saç kurutma makineleri ağır, verdikleri hava fazla sıcak olsa da 1930’lara kadar elektrik süpürgelerinin yerini tuttular. 30 ve 40’lı yıllarda ısı ve hız ayarlama sistemleri geliştirildi. 1951’de elde taşınan küçük model yapıldı ama saç kurutma makinesinin Amerika’da yaygınlaşması 1960’lardan sonra oldu.
KOLAY GELSİN... |
